Türkiye'nin turizm talebini etkileyen faktörlerin sosyo-ekonomik açıdan ampirik olarak değerlendirilmesi

Abstract

Dünyada turizm pazarının giderek büyümesi, turizm ile ilgili işletmelerin ve destinasyonların bu pazardan pay alabilmek adına yoğun bir rekabet ortamına girmelerine neden olmuştur. Özellikle işletmelerin ve mikro düzeydeki destinasyonların (bölge, il, ilçe, yöre vb.) arasındaki bu rekabet hissedilir şekilde yaşanmaktadır. Bununla birlikte; özellikle makro ekonomik etkileri ve sosyal gelişmeye olan katkıları nedeniyle, ülkelerde turizm pazarında daha fazla pay almanın yollarını araştırmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'ye yönelik turizm talebini etkileyen faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Özellikle makro düzeyde talebi etkileyen unsurların tespit edildiği çalışmalar, ülkedeki karar alıcılara politika önerisi getirme ve uygulanmasına yardımcı olması açısından önem taşımaktadır. Bu bağlamda, bu çalışmanın Türkiye'nin turizm talebine ve bu talebi etkileyen faktörlere yönelik makro bir çerçeve sunması nedeniyle ülke turizmi açısında önem taşıdığı düşünülmektedir. Araştırmanın sonuçlarına bağlı olarak Türkiye'deki turizm plan ve politikalarla ilgili karar alıcılara bir yol haritasının çizilmesi hedeflenmektedir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Analize tabi tutmak için ikincil veriler toplanmıştır. Bağımlı değişken, Türkiye'ye yönelik milliyetlere göre turist sayılarıdır. Bağımsız değişken ise turist sayısı bağımlı değişken olarak alınan ülkelerin ekonomik, sosyal, demografik, teknolojik, coğrafik, turizm ve seyahat ile ilgili göstergeleridir. Veriler 1992-2017 yılları arasındaki 26 yılı kapsamaktadır. Oluşturulan veri tabanı Türkiye'ye turist gönderen ülkelerin genel değerlendirmesini yapacak şekilde oluşturulduğu gibi siyasi, ekonomik veya kültürel açıdan genel kabul görmüş ülke grupları içinde oluşturulmuştur. Elde edilen veriler Stata 14.2 programı yardımı ile analiz edilmiştir. Analizlerde Panel veri ekonometrisinden yararlanılmış, tahminler için en küçük kareler, sabit etkiler ve rassal etkiler modelleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre genel anlamda ekonomik, sosyal, demografik, teknolojik, turizm ve seyahat gibi bağımsız değişkenlerin Türkiye'ye yönelik turizm talebini etkiledikleri gözlenmiştir. Özellikle ülkelerin gelişmişlik düzeyleri, Türkiye ile olan kültürel benzerlikleri ve coğrafi mesafeleri gibi faktörler bu değişkenlerin etki düzeyi ve yönü belirleyen en önemli parametreler olarak ön plana çıkmıştır. Özellikle 65 yaş üstü nüfus, istihdam, teknoloji kullanımı, kişi başı harcanabilir milli gelir, uluslararası turizm hareketleri, hizmet ticareti ve ulaştırma hizmetleri gibi değişkenler birçok ülke grubu için Türkiye'ye yönelik turizm talebini belirleyen faktörler olarak ön plana çıkmıştır.

The global ongoing growth of tourism market, has inclined tourism related businesses and destinations to an intense competitive environment to obtain a share from this market. Most particularly, the competition between businesses and micro level destinations (region, province, district etc.) occurs concretely. In addition, because of its macro-economic effects and contributions to social development, governments seek for different paths to get greater shares from the market. This study aims you identify the factors effecting the demand towards Turkey's tourism. The researches identifying the factors, those effecting the demand on macro levels in particular, are important because of policy suggestions to decision makers at countries. In this context, by the reason of proposing a macro frame to Turkey's tourism demand and the factors having effects on this demand, this study considered to be at a great importance for tourism of country. In light with the results of the study, it is aimed to set a course for decision makers of tourism planning and policy making in Turkey. Quantitative research methods has been used for the study. Second hand sources have been gathered to be analyzed. The number of tourists according to nationalities visiting Turkey is the dependent variable. And the independent variable is the economic, social, and demographic, technologic, geographic, tourism and travelling related indicators of the countries perceived as dependent variable. The analyzed data cover 26 years, from 1992 to 2017. The composed database formed, as it will generally evaluate the tourist sending countries to Turkey, and as well, formed to evaluate country groups well accepted in terms of politic, economic, and cultural aspects. The gathered data has been analyzed via Stata 12.4 program. Panel data econometrics has been benefited during analyze process and the least squares, fixed effects, random effects models have been used for estimations. Based on the results of research, in general terms, independent variables in categories such as, economic, social, demographic, technologic, tourism and travel has been determined as factors effecting demand towards Turkey's tourism. Especially factors like, development level of countries, the cultural similarities they possess with Turkey, geographic distances are shining out as the most important parameters of factors defining the level and direction of the effect. Most specifically the variables such as, population over 65, employment, technology usage, disposable personal income, international tourism movement, trade of services and transportation services are found to be core factors for many country groups determining the tourism demand to Turkey.