Sosyal turizmi geliştirmeye yönelik talep yönlü bir teşvik modeli önerisi

Abstract

ÖZET Turizm, birçok ülkede ve dünya genelinde önemli bir ekonomik dinamik durumuna gelmiĢtir. Ġstatistiksel verilerde görüldüğü gibi dünyada turizm endüstrisi, belirli dönemlerde ortaya çıkan Ģoklara karĢın neredeyse kesintisiz olarak büyümesini sürdürmüĢtür. Günümüz dünyasında tatiller bir lüks olarak değil, bir bireysel gereksinimlere karĢılık verecek; kiĢisel geliĢim, iletiĢim kurma ve sosyal bütünleĢme için bir fırsat olarak görülmektedir. Hemen hemen bütün uzmanlar eğlenme, dinlenme ve tatil amaçlı gezilerin, insanların fiziksel ve ruhsal sağlıklarına olumlu katkı sağladığı konusunda hemfikirdirler. Turizmin bütün bu olumlu etkilerine karĢın, Dünya genelinde turizm hareketlerine katılamayan ciddi bir nüfus söz konusudur. Ekonomik anlamda en geniĢ imkânlara sahip olduğu kabul edilen Avrupa Birliği ülkelerinin dahi toplam nüfusunun üçte ikisinin turizm hareketlerine katılmıyor oluĢu bu gerçeği açıkça gözler önüne sermektedir. Ġnsanların turizm hareketlerine katılamamalarının çeĢitli sebepleri vardır. Bu sebeplerin baĢında maddi imkânsızlıklar gelmektedir. Bilindiği üzere turizme katılım için olmazsa olmaz üç bileĢen vardır. Bunlar; boĢ zaman, istek ve maddi yeterliliktir. Maddi imkânsızlıklar temel bileĢenlerden birinin eksikliği anlamına gelmektedir. Maddi yetersizlik, insanların turizm hareketlerine katılamamalarının en büyük sebebi olsa da tek sebebi değildir. Zihinsel ve fiziksel engeller gibi sağlık problemleri ve yaĢlılık gibi refakate muhtaç olmayı gerektiren bazı haller de tatile gitme isteğini baltalayan bazı sebeplerdir. Sosyal turizmin en geniĢ ve en basit Ģekilde “Sosyal turizm, toplumda ekonomik olarak zayıf veya dezavantajlı olanların seyahate katılımından kaynaklanan turizm alanındaki ilişkiler ve olgulardır” Ģeklinde tanımlanmaktadır. Bu araĢtırmada sosyal turizm olgusu ele alınmıĢ ve Dünya genelindeki sosyal turizm uygulamaları değerlendirilmiĢtir. Bu değerlendirmenin akabinde Türkiye’deki sosyal turizm uygulamaları irdelenmiĢtir. ÇalıĢmanın araĢtırma kısmında Türkiye’nin yeni bir sosyal turizm politikasına ihtiyacı olup olmadığı araĢtırılmıĢ, bu kapsamda 81 ilinin Ġl Kültür ve Turizm vii müdüründen 24’ü ile mülakat yöntemiyle görüĢülmüĢtür. Yapılan görüĢmelerde öncelikle sosyal turizm algısı anlaĢılmaya çalıĢılmıĢ daha sonrasında da sosyal turizm politikası olarak nitelendirilebilecek bir sosyal turizm teĢvik modelinin gerekliliği tartıĢılmıĢtır. Elde edilen veriler Maxqda programı ile analiz edilmiĢ ve sonuçlar değerlendirilmiĢtir. Bu sonuçlar göstermektedir ki;  Yerelde turizm otoritesi sayılabilecek olan Ġl Kültür ve Turizm müdürleri dahi sosyal turizmle ilgili yeterli bilgiye sahip değildir.  Sosyal turizm alanında en aktif rolün sosyal devlet anlayıĢı kapsamında devlete ait olması gerektiği düĢünülmektedir.  Hiçbir kiĢi, zümre ve iĢletmeyi ötekileĢtirmeden uygulanabilecek sürdürülebilir bir sosyal turizm politikasına ihtiyaç vardır. ÇalıĢmanın son bölümünde bu araĢtırma sonuçları ve literatür taramasından elde edilen veriler derlenerek uygulanabilir bir sosyal turizm teĢvik modeli geliĢtirilmeye çalıĢılmıĢtır.

SUMMARY Tourism has become an important economic dynamic in many countries and around the world. As seen in the statistical data, the tourism industry in the world has continued to grow almost uninterruptedly despite the shocks that occurred in certain periods. In today's world, holidays will not be a luxury, but will respond to an individual's needs; It is seen as an opportunity for personal development, communication and social integration. Almost all experts agree that trips for entertainment, relaxation and vacation contribute positively to people's physical and mental health. Despite all these positive effects of tourism, there is a serious population that cannot participate in tourism activities throughout the world. The fact that two-thirds of the total population of the European Union countries, which are considered to have the widest economic opportunities, do not participate in tourism activities clearly reveals this fact. There are various reasons why people cannot participate in tourism activities. One of these reasons is financial difficulties. As it is known, there are three essential components for participation in tourism. These; leisure time, desire and financial sufficiency. Financial impossibilities mean the lack of one of the basic components. Although financial inadequacy is the biggest reason why people cannot participate in tourism activities, it is not the only reason. Health problems such as mental and physical disabilities and some conditions that require companionship, such as old age, are some of the reasons that undermine the desire to go on vacation. Social tourism is defined in the broadest and simplest way as “Social tourism is the relations and phenomena in the field of tourism arising from the participation of the economically weak or disadvantaged in the society on travel”. In this research, the phenomenon of social tourism was discussed and social tourism practices around the world were evaluated. Following this evaluation, social tourism practices in Turkey were examined. In the research part of the study, it was investigated whether Turkey needed a new social tourism policy, and in this context, 24 of the 81 provincial culture and tourism directors were interviewed by interview method. In the interviews, firstly the perception of social tourism was tried to be understood and then the necessity of a ix social tourism incentive model, which can be described as a social tourism policy, was discussed. The obtained data were analyzed with the Maxqda program and the results were evaluated. These results show that;  Even Provincial Culture and Tourism directors, who can be considered as local tourism authorities, do not have sufficient information about social tourism.  It is thought that the most active role in the field of social tourism should belong to the state within the scope of the social state understanding.  There is a need for a sustainable social tourism policy that can be implemented without marginalizing any person, group or business. In the last part of the study, a viable social tourism incentive model was tried to be developed by compiling the results of this research and the data obtained from the literature review