Covid-19 pandemisi sürecinde tüketicilerin sokak yiyeceklerini tüketim alışkanlıkları üzerine bir araştırma

Abstract

COVID-19 PANDEMİSİ SÜRECİNDE TÜKETİCİLERİN SOKAK YİYECEKLERİNİ TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA ÖZET Tüm dünyada büyük etki yaratan COVID-19, salgın olarak başlamış ve daha sonra pandemi haline gelmiştir. Başta sağlık olmak üzere birçok alanda olumsuz etkileri olan COVID-19 pandemisi tüketici davranışları ve tüketici alışkanlıkları üzerinde de kalıcı etkiler yaratmıştır. Bundan hareketle bu araştırmada COVID-19 pandemisinin, sokak yiyeceklerini tercih eden tüketicilerin tüketim alışkanlıklarına etkisini incelemek ve tüketici alışkanlıklarını etkileyen faktörleri belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, nitel ve nicel veri toplama yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma yöntem araştırması tercih edilmiştir. Nitel veri toplama yöntemi kapsamında 25 sokak yiyeceği satıcısıyla görüşme yapılmış, katılımcılardan önceden izin alınarak gerçekleştirilen görüşme sırasında yanıtlar ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınmıştır. Nicel araştırma kapsamında ise sokak yiyecekleri tüketicilerine seyyar sokak satıcılarından yemek alır mısınız? şeklinde moderatör bir soru yöneltilerek bu soruya ‘evet’ cevabını veren kişilerle yüz yüze anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Süreç hedeflenen örneklem sayısına ulaşana dek sürmüştür. Anket uygulama sürecinin sonunda eksik ve hatalı olan anketler çıkarılarak toplamda 460 adet kullanılabilir anket sayısına ulaşılmıştır. Elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılarak SPSS ve MAXQDA programlarında analiz edilmiştir. Çalışmanın evreni İstanbul ilinde yaşayan sokak yiyecekleri satıcıları ile tüketicileridir. Evren büyüklüğü nedeniyle tüm tüketicilere ulaşmanın mümkün olmaması, kaynakların kısıtlı olması ve COVID-19 salgın sebebiyle örneklem belirlenmesi gerek görülmüştür. Bu bağlamda çalışmanın örneklemi, olasılığa dayalı olmayan kolay örnekleme yöntemi olarak belirlenmiştir. Çalışma COVID-19 pandemisinin, tüketicilerin sokak yiyeceklerini tüketme alışkanlıklarına etkisini inceleme ve alışkanlıkları değiştiren faktörleri belirleme açısından önemlidir. Taranan literatüre bakıldığında bu konuda Türkiye’de yapılmış çalışmalara pek rastlanmamıştır. Bu özgün niteliği ile ilgili alanyazına faydalı olabileceği düşünülmektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular pandemi dönemi ve sonrasında tüketici davranışları analizini hedefleyen ve bu konu ile ilgili çalışacak araştırmacılara da yardımcı olacaktır. Nitel ve nicel bulgulara genel olarak bakıldığında COVID-19 pandemi sürecinde tüketicilerin sokak yiyeceklerini tüketim sıklığının değiştiği, dışarıda yemek yeme ve sokak satıcılarından yemek alma alışkanlığının yüksek düzeyde olduğu, pandemi öncesi ve sürecinde en çok tercih edilen sokak yiyeceklerinin değişmediği, tüketicilerin sokak yiyeceklerini tüketmeyi tercih ettikleri, sokak yiyecekleri üretim, satış ve tüketim aşamasında hijyene büyük önem verildiği sonucuna ulaşılmıştır.

A RESEARCH ON CONSUMERS' STREET FOOD CONSUMPTION HABITS DURING THE COVID-19 PANDEMIC PROCESS SUMMARY COVID-19, which had a great impact all over the world, started as an epidemic and later became a pandemic. The COVID-19 pandemic, which has negative effects in many areas, especially in health, has also created lasting effects on consumer behavior and consumer habits. From this point of view, in this study, it is aimed to examine the effect of the COVID-19 pandemic on the consumption habits of consumers who prefer street food and to determine the factors affecting consumer habits. For this purpose, mixed method research, in which qualitative and quantitative data collection methods are used together, was preferred. As part of the qualitative data collection method, interviews were held with 25 street food vendors, and the answers were recorded with a voice recorder during the interview, which was held with prior permission from the participants. Within the scope of quantitative research, do you buy street food consumers from street vendors? A face-to-face survey was conducted with the people who answered yes to this question by asking a moderator question. The process continued until the targeted sample size was reached. At the end of the survey implementation process, the missing and incorrect surveys were removed and a total of 460 usable surveys were reached. The obtained data were transferred to the computer environment and analyzed in SPSS and MAXQDA programs. The universe of the study is street food vendors and consumers living in Istanbul.Due to the size of the population, it is not possible to reach all consumers, resources are limited and a sample is determined due to the COVID-19 epidemic. In this context, the sample of the study was determined as a non-probabilistic easy sampling method. The study is important in terms of examining the impact of the COVID-19 pandemic on consumers' street food consumption habits and determining the factors that change the habits. When we look at the literature, there are not many studies on this subject in Turkey. It is thought that this unique feature can be useful to the related literature. The findings obtained from the research will also help researchers who aim to analyze consumer behavior during and after the pandemic period and will work on this subject. When we look at the qualitative and quantitative findings in general, it is seen that the frequency of consumers' consumption of street food has changed during the COVID-19 pandemic process, the habit of eating out and buying food from street vendors is at a high level, the most preferred street food does not change before and during the pandemic, and consumers prefer to consume street food. It has been concluded that hygiene is given great importance in the production, sale and consumption stages of street foods.