OSMANLI DEVLETİ’NDE ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİNE GEÇİŞİ ETKİLEYEN SOSYO-KÜLTÜREL NEDENLERİN ANALİZİ

Abstract

Tarihte toplumların, işletmelerin ve bireylerin yönetilmesinde sayıların, hesaplamaların, raporlamanın ve dolayısıyla muhasebenin önemi büyüktür. Osmanlı altı asır boyunca muhasebe sistemlerini devlet yönetiminde etkili bir şekilde kullanmıştır. Bu süreçte devlet yönetiminde merdiven yönteminden başarılı şekilde yararlanılırken, özellikle Avrupa’da 15. yüzyılda yazılı hale gelen çift taraflı kayıt yönteminden yararlanılmamıştır. Çift taraflı kayıt yönteminin Osmanlı’da 19. yüzyılın ortalarından itibaren kullanılmaya başlandığı dikkati çekmektedir. Çalışmanın amacı, çift taraflı kayıt yönteminin Osmanlı Devleti’nde yaklaşık dört asırlık bir gecikmeyle kullanılmaya başlanmasının sosyo-kültürel nedenlerini incelemektir. Bu inceleme yapılırken Osmanlı döneminde gerçekleşen sosyal ve kültürel gelişmeleri kapsayan literatür taraması yapılmıştır. Elde edilen bulgular tarihsel açıdan değerlendirilerek, bu gecikmeyi etkileyen sosyo-kültürel nedenler ortaya konulmuştur. Sonuç olarak merdiven yönteminin başarılı kullanımı, özel mülkiyetin gelişmemesi, öğreti kitaplarının olmaması gibi nedenlerin analizi yapılmıştır.