Firmaların teknolojik inovasyon yeteneklerinin ihracat performansı üzerine etkisi

Abstract

Firmaların sahip oldukları tekkolojik inovasyon yetenekleri hem ulusal hem de uluslararası ticaretin belirleyicileri arasında yer almakta ve bir performans göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda araştırma ile Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) ölçeğinde faaliyet gösteren ve düzenli ihracat yapan firmaların teknolojik inovasyon yeteneklerinin ihracat performansı üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Dolayısıyla bu araştırma teknolojik inovasyon yeteneklerini oluşturan öğrenme, organizasyon, kaynak dağıtım, Ar-Ge, pazarlama, stratejik planlama yeteneği ve lojistik yeteneğinin ihracat performansı üzerine etkisine odaklanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2022 yılında Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası'na (SATSO) kayıtlı olan ve düzenli olarak ihracat faaliyetinde bulunan KOBİ'ler oluşturmaktadır. Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası'nın kayıt altına aldığı veriler, 2020 yılında Sakarya'da ihracat yapan 565 firma bulunduğunu göstermektedir. Araştırmada seçilen örneklemin her ne kadar örnekleme çerçevesi bulunsa da zaman ve maddi imkânsızlıklar nedeniyle örneklemdeki firmaların bütününe erişmek mümkün olmamıştır. Bu nedenle örneklemi oluşturan ihracatçı firmalar arasından olasılığa dayalı olmayan örnekleme tekniklerinden amaçlı (yargısal) örnekleme tekniği ile örneklem seçilmiştir. Araştırmanın verilerinin toplanmasında anket yöntemine başvurulmuştur. Anketler bırak-topla (elden bırakıp alma) tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan veriler Sakarya'da KOBİ düzeyinde faaliyet gösteren ve düzenli bir şekilde ihracat yapan firma yöneticilerinden gönüllülük esasına göre toplanmıştır. Ankete cevap vermeyi kabul eden 312 katılımcıya ilişkin cevaplar değerlendirilmeye alınmış ve analizler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde, tanımlayıcı ve çıkarımsal istatistiklerden yararlanılmıştır. Analizler SPSS 26 istatistiki analiz paket programı yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçları teknolojik inovasyon yeteneklerini oluşturan öğrenme, kaynak dağıtım, üretim, pazarlama ve Ar-Ge yeteneğinin ihracat performansı üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu göstermiştir (p<,001). Organizasyon, stratejik planlama ve lojistik yeteneklerinin ise ihracat performansı üzerinde istatistiki açıdan anlamlı bir etkiye sahip olmadığı sonucuna ulaşılmıştır (p>,05). İhracat performansını etkileyen değişkenler arasında görece en yüksek etkiye sahip olan değişkenler üretim (?=,324; p<.001) ve Ar-Ge yeteneği (?=,217; p<,001) olarak belirlenmiştir. Teknolojik inovasyon yeteneklerinin firmaların ihracat performansı üzerindeki etkisini ortaya koyan bu çalışma, firmaların hem iç hem de dış pazarda rekabet avantajı sağlayabilmeleri ve performanslarını geliştirebilmeleri açısından firma yöneticilerine çıkarımlar sağlamaktadır.

The technological innovation capabilities of companies are among the determinants of national and international trade and are considered a performance indicator. In this context, it is aimed to examine the effect of technological innovation capabilities of companies that regularly export at the scale of Small and Medium-Sized Enterprises (SMEs) on export performance. Therefore, this research focused on learning, organization, resource allocation, R&D, marketing, strategic planning, and logistics capabilities, which constitute technological innovation capabilities on export performance. The sample of the research consists of SMEs registered to the Sakarya Chamber of Commerce and Industry (SATSO) in 2022 that regularly export. The Sakarya Chamber of Commerce and Industry shows that 565 companies were exporting to Sakarya in 2020. Although the sample selected in the study had a sampling frame, it was impossible to reach all the companies in the sample due to time and financial difficulties. For this reason, the sample was selected among the exporting companies that formed the sample with the purposeful sampling technique. The questionnaire method was used to collect the data for the study. The questionnaires were obtained using the drop-collect technique. The data used in the research were collected voluntarily from the managers of companies that regularly export at the SME level in Sakarya. The answers of 312 participants who agreed to answer the questionnaire were evaluated, and analyzes were carried out. In the analysis of the obtained data, descriptive and inferential statistics were used. Analyzes were performed with the help of SPSS 26 software. The study results showed that learning, resource allocation, production, marketing, and R&D capabilities, which constitute technological innovation capabilities, positively affect export performance (p<,001). It was concluded that organization, strategic planning, and logistics capabilities did not statistically affect export performance (p>,05). Among the variables affecting export performance, the variables with the highest relative impact were determined as production (?=.324; p<.001) and R&D capability (?=.217; p<.001). This study, which reveals the effect of technological innovation capabilities on the export performance of companies, provides inferences to company managers in terms of providing competitive advantage and improving their performance in both domestic and foreign markets.