Farklı illerden toplanan bakla (Vicia faba L.) popülasyonlarının Bilecik koşullarına adaptasyonlarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma Bilecik koşullarında, sekizi ticari çeşit (Eresen-87, Seher, Lara, Salkım, Kıtık-2003, Filiz-99, K30 V23 ICARDA, K2 V16 ICARDA) ve dördü farklı illerden toplanan popülasyonlarından oluşan 12 farklı genotipin Bilecik ekolojik koşullarında agronomik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2019-2020 yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Deneme, Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada bakla bitkisinin; çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, ana dal sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, taze bakla ağırlığı, tane verimi, bakla boyu, bakla eni, bakla kalınlığı, bakla etliliği, kılçıklılık durumu gibi parametreler incelenmiştir. Araştırma kapsamında; çiçeklenme gün sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, taze bakla ağırlığı, tane verimi, bakla boyu, bakla kalınlığı ve bakla eni genotipler arası istatistikî olarak önemli farklılıklar göstermiştir. Bakla genotiplerinin; çiçeklenme gün sayısı ortalamaları 106.67-122 gün, bitkide bakla sayısı ortalamaları 18.26-33.99 adet, baklada tane sayısı ortalamaları 3.22-4.24 adet, taze bakla ağırlığı ortalamaları 147.38-262.66 g, tane verimi ortalamaları 301. 60-446.34, bakla boyu ortalamaları 10.18-13.09, bakla kalınlığı ortalamaları 11.39-12.88 mm, bakla eni ortalamaları 14.12-16.23 mm arasında değişiklik göstermiştir. En kısa çiçeklenme gün sayısı 106.67 gün ile Seher genotipinde, en uzun çiçeklenme gün sayısı ise 121 gün ile Adapazarı ve 122 gün ile Kıtık-2003 genotiplerinde gözlenmiştir. En az bakla sayısı 18.26 adet ile Filiz-99 genotipinde, en çok bakla sayısı ise 33.99 adet ile Lara genotipinde gözlenmiştir. En az baklada tane sayısı 3 adet ile Kıtık-2003, K30 V23 ICARDA ve Salkım genotiplerinde, en çok baklada tane sayısı ise 4 adet ile Adapazarı ve Lara genotiplerinde gözlenmiştir. En az taze bakla ağırlığı 147.38 g ile Antalya-1 ve Adapazarı genotiplerinde, en çok taze bakla ağırlığı ise 263 g ile Seher genotipinde gözlenmiştir. En az tane verimi sırasıyla 302, 306 ve 309 kg ile Lara, Antalya-1 ve Filiz-99 genotiplerinde, en çok tane verimi ise sırasıyla 446, 428 ve 426 kg ile K2 V16 ICARDA, K30 V23 ICARDA ve Eresen-87 genotiplerinde gözlenmiştir. En kısa bakla boyu 10 cm ile Antalya-1 genotipinde, en uzun bakla boyu ise 13 cm ile Seher genotipinde gözlenmiştir. En dar bakla eni 14 mm ile Antalya-1 genotipinde, en geniş bakla eni ise 16 mm ile Seher genotipinde gözlenmiştir. En az bakla kalınlığı 11 mm ile Antalya-1 genotipinde, en çok bakla kalınlığı ise 13 mm ile Eresen-87 genotipinde gözlenmiştir. En az bakla etliliği 1.41 mm ile Adapazarı genotipinde, en çok bakla etliliği ise 1.84 mm ile Antalya-2 genotipinde gözlenmiştir. Sonuç olarak; Bilecik ili için tercih edilebilecek bakla genotiplerinin tüketim şekli doğrultusunda değişiklik gösterdiği saptanmıştır. Taze bakla tüketimi için K30 V23 ICARDA, Antalya-2 ve Seher genotiplerinin, kuru bakla tüketimi (yemeklik tane baklagil) için ise Adapazarı, Lara ve Eresen-87 genotiplerinin daha üstün performans gösterdiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Baklagil, Bakla, Vicia faba L., Agronomi, Bilecik

In this study, agronomic characteristics of 12 different genotypes, eight of which were commercial cultivars (Eresen-87, Seher, Lara, Salkım, Kıtık-2003, Filiz-99, K30 V23 ICARDA, K2 V16 ICARDA) and four of which were collected from different provinces, were determined in Bilecik ecological conditions. was carried out in the 2019-20 growing season in order to determine The experiment was set up according to the Random Blocks Trial Design with 3 replications. In the study, the broad bean plant; parameters such as number of days to bloom, plant height, number of main branches, number of pods per plant, number of seeds per pod, fresh pod weight, grain yield, pod length, pod width, pod thickness, legume broth, and awn condition were investigated. In the scope of the research; number of flowering days, number of pods, number of seeds per pod, fresh pod weight, grain yield, pod length, pod thickness and pod width showed statistically significant differences between genotypes. Broad bean genotypes; average number of flowering days is 106.67-122 days, average number of pods is 18.26-33.99, average number of seeds is 3.22-4.24, average fresh pod weight is 147.38-262.66 g, average grain yield is 301. 60-446.34, average pod length is 10.18- 13.09, mean pod thickness 11.39-12.88 mm, pod width averages varied between 14.12-16.23 mm. The shortest flowering days were observed in the Seher genotype with 106.67 days, the longest flowering days were observed in Adapazarı with 121 days and in Kıtık-2003 genotypes with 122.00 days. The lowest number of pods was observed in the Filiz-99 genotype with 18.26, and the highest number of pods was observed in the Lara genotype with 33.99. The least number of seeds per pod was observed in Kıtık-2003, K30 V23 ICARDA and Salkım genotypes, and the maximum number of seeds per pod was 4 in Adapazarı and Lara genotypes. The lowest fresh bean weight was observed in Antalya-1 and Adapazarı genotypes with 147.38 g, and the highest fresh bean weight was observed in Seher genotype with 263 g. The lowest grain yield was observed in Lara, Antalya-1 and Filiz-99 genotypes with 302, 306 and 309 kg, respectively, and the highest grain yield was observed in K2 V16 ICARDA, K30 V23 ICARDA and Eresen-87 genotypes with 446, 428 and 426 kg, respectively. the shortest pod length was 10 cm in the Antalya-1 genotype, and the longest pod length was 13 cm in the Seher genotype. The narrowest pod width was 14 mm in the Antalya-1 genotype, and the widest pod width was 16 mm in the Seher genotype. The lowest pod thickness was 11 mm in Antalya-1 genotype, and the highest pod thickness was 13 mm in Eresen-87 genotype. The lowest legume meatiness was observed in the Adapazarı genotype with 1.41 mm, and the highest legume meatiness was observed in the Antalya-2 genotype with 1.84 mm. As a result; it has been determined that the bean genotypes that can be preferred for Bilecik province vary according to the consumption pattern. It was determined that K30 V23 ICARDA, Antalya-2 and Seher genotypes performed better for fresh broad bean consumption, and Adapazarı, Lara and Eresen-87 genotypes for dried broad beans consumption. Keywords: Legumes, Beans, Vicia faba L., Agronomy, Bilecik